منبع : نصر تی وی
کشور اسلامی لیبی در شمال آفریقا واقع شده است. حکومت لیبی به رغم داشت نشالوده های اولیه اسلامی ، دارای نوعی ایدئولوژی سیاسی سکولار بوده است. در سال 1357ش/1978م معمر قذافی اعلام کرد که سنت و احادیث نبوی به خاطر شبهات وارد شده از حجیت ساقط است. این نظریه رسمی در سکولار کردن قدرت سیاسی بسیار موثر بود ، به گونه ای که در این کشور مبدا تاریخ از زمان هجرت به زمان ارتحال پیامبر اکرم (ع) تغییر یافت. در مجموع تاکید اصلی قذافی بر پان عربیسم بود. وی اسلام را ابزاری برای اجرای منویات خود می دانست ؛ با بالا گرفتن قیام مردمی لیبی ، قذافی در نخستین واکنش ، قیام کنندگان را مشتی جوان وابسته به القاعده و مصرف کنندگان قرص های روان گردان توصیف کرد ، اما با مشاهده سقوط شهر های بزرگ و حساس نظیر بن غاز ، البیضاء مصراته و زاویه شرق و غرب کشور ، قذافی دچار یک جنون نظامی شد. استراتژی قذافی این بود که جنبش اعتراضی را به سرعت به فاز نظامی منتقل کند تا اولاً زمینه سرکوب آن را فراهم کند ؛ ثانیاً همبستگی درونی وفاداران خود را که مانند وی دچار شوک شده بودند ، برای مرحله بعدی عملیات نظامی حفط کند. جنبه دوم استراتژی نظامی قذافی این بود که مناطق آزاد شده کشور را در مرحله نخست به حال خود رها کند و خود به حفظ مناطق تحت نفوذ خود- که به منطقه میانی لیبی تا جنوب و در باریکه ای از وفادارن قبیله ای اش محدود می شد-بپردازد. سپس در مرحله بعدی ، اقدام به شروع عملیات ضد حمله برای آزاد سازی مناطق به گفته قذافی ( اشغالی ) لیبی کند. با ورود ناتو در مسئله لیبی کفه قدرت به نفع مخالفان قذافی سرنگینی کرد. سرانجام پس از ماه ها درگیری نظامی با سقوط طرابلس ، حکومت قذافی سرنگون و خود او کشته شد. نکته جالب در مورد قذافی این است که وضعیت او بیش از هر دیکتاتوری به صدام شبیه بود.
منابع :
کتاب تثیرات انقلاب اسلامی در گستره جهانی نوشته اصغر افتخاری
مصر در شمال قاره آفریقا در کنار دریای مدیترانه و دریای سرخ قرار دارد. موقعیت جغرافیایی و سوق الجیشی این کشور به ویژه وجود کانال سوئز در آن و همچنین همجواری با فلسطین اشغالی و کشور های لیبی و سودان ، باعث شده است که مصر در جغرافیای سیاسی منطقه نقش حساس و موثری را ایفا کند.جامعه مصری از قدیم الایام ساختار مذهبی داشته و خاستگاه بسیاری از پیامبران الهی بوده است. از زمان ظهور اسلام تا دوران معاصر این کشور فارغ از کشاکش های سیای و مداخلات استعماری ، از نظریه اندیشه سیاسی و دینی رشد والایی داشته است و علما و متفکران بسیاری را در خود پرورش داده است.
در سال 126ش / 1881م انگلیسی ها ، مصری ها برای رهایی از سلطه استعماری انگلستان بیشتر شد و در اسفند 1320ش / فوریه 1922م ، انگلیس به وضعیت تحت الحمایگی این کشور پایان داد و در این کشور نظام سلطنتی مشروطه اعلام کرد.
تونس کشوری اسلمی در شمال آفریقاست که در کنار دریای مدیترانه واقع شده است و به دلیل موقعیت جغرافیایی ، ساسی ، تجاری و سوق الجیشی ، نقش مهمی را در سیاست کلی آفریقا و کشور های عربی بر عهده دارد و به همین علت ، از دیرباز مورد طمع قدرت های استعماری بوده است. به گونه ای که ژول فری ، نخست وزیر اسبق فرانسه از تونس به عنوان ( کلید خانه فراماسون ) یاد میکند. فعالیت های سیاسی در تونس به دلایل مختلف ، از جمله نزدیکی جغرافیایی با اروپا ، آشنایی اکثریت مردم به فرانسه ، گستردگی سیستم آموزش ، وجود مراکز متعدد آموزش عالی ، رفت و آمد میلیون ها جهانگرد خارجی به خصوص اروپاییان ، گسترش فعالیت مطبوعات به طور کلی گسترش آگاهی های عمومی مردم ، از سایر کشور های منطقه و جهان عرب بیشتر است.
در این پست با علل و ضمینه های تحولات بیداری اسلامی در کشور های مختلفت اسلامی و پیامد های آن در سال های اخیر و تاثیر انقلاب اسلامی ایران در این ضمینه آشنا می شویم.
شکل گیری امواج نوین بیداری اسلامی
حضرت آیت الله خامنه ای در تعبیر بیداری آن را به ستوه آمادگی و شریعت و بازگشت به هویت اسلامی و تمسک به اسلام بیان میکند. از نگاه ماهیت شناسانه نیز بیداری پدید آمده را بیداری اسلامی می دانند و عنوان های دیگری مانند بیداری انسانی و بهار عربی را رد میکنند. ارئه الگو برای حرکت های آزادی خواهانه ضد استبدادی و ضد استعماری در بیداری اسلامی از جمله هداف آیت اله خامنه ایی در دوران رهبری بوده است. ایشان در نخستین روز های سال 1390 در این ضمینه گفتند که : آنچه بطور قطع عرض میکنم این است حرکتی که در منطقه ایجاد شده حرکت ملت هاست ، حرکت امت اسلامی است. حرکت با شعار اسلام است. حرکت به سمت اهداق اسلامی است و نشان دهنده بیداری عمومی ملت هاست.)
ایشان ظهور بیداری اسلامی در جهان اسلام را حاضل انقلاب اسلامی ایران و پیروز ملت ایران میدانند. امام خمینی بیداری اسلامی را از نظر به مرحله عمل آورده و وارد زندگی سیاسی مردم کرد و آن را از یک خرده گفتمان مسلط در تبین گفتمان بیداری اسلامی گردیدند.
رهبر انقلاب اسلامی امام خمینی را مظهر بیداری اسلامی می دانند. ویژگی دیگر اندیشه بیداری اسلامی در منظر آیت اله خامنه ایی علاوه بر انطباق آن با اندیشه بیداری اسلامی امام خمینی پیوستگی آن در خط اعتدال و آرمان گرایی می باشد. ایشان بیداری را حتی فراتر از اسلام و دنیای اسلام میدانند و معتقدند که این جنبش تا قلب اروپا هم پیش خواهد رفت ، به همین دلیل ایشان در صدد بازتعرف واژه بیداری نیز بر آمده اند و از واژگان و عبارتی چون بیداری ملت ها ، بیداری مردم ، بیداری ملت های مظلوم ، بیداری انقلابی ، بیداری معنوی ، بیداری ایمان ، بیداری جهانی و ... نام برده اند.
ایشان همچنین با استناد به آیات گوناگون قرآن ، بیداری اسلامی را تحقق وعده نصرت الهی میدانند و آن را نتیجه مقاومت آگاهانه امت اسلامی تلقی میکنند.
حضرت آیت الله خامنه ایی امواج بیداری اسلامی را از پیروزی انقلاب اسلامی تا کنون به سه دوره تقسیم میکند :
1- موج اول : پیروزی انقلاب اسلامی ایران
2- موج دوم ، پس از فروپاشی کمونیسم
3- موج سوم : انقلاب های اخیر در کشور های اسلامی
منابع:
کتاب تاثیرات انقلاب اسلامی در گستره جهانی نوشته اصغر افتخاری
پیروزی انقلاب اسلامی ایران در درون خود حامل پیام به همه مردم جهان ، به خصوص مسلمانان بود. با پیروزی انقلاب اسلامی در ایران روح تازه ای به اسلام دمیده شد. مسلمانان احساس هویت و شخصیت کردند و اعتماد به نفس آنها برای مبارزه جهت تاسیس حکومن اسلامی افزایش یافت.
به اختصار تاثیرات پیروزی انقلاب اسلامی بهه رهبری امام خمینی (ره) را بر جریان بیداری اسلامی در جهان اسلام به شرح زیر میتوان بیان کرد :
1- تاثیر در هدایت و رهبری و تبدیل رهبری معنوی و مشی سیاسی امام خمینی به الگویی برای حرکت ها و خیزش های اسلامی
2- احیای کاربردهای دین در عرصه های داخلی و بین المللی
3- تغییر در مفاهیم رایج فلسفی سیاسی با ایجاد گفتمان دین محور و نظریه پردازی حول محور دین به چالش کشیدن مفاهیم رایج در فلسفه سیاسی غرب و شرق
4- تبدیل ایران به ام القرای جهان اسلام
5- تبیین راهکارهای عبور از فرهنگ غرب و احیای فرهنگ اسلامی توسط خمینی و رهبرای جمهوری
6- ارئه الگوی جهانی از سوی امام خمینی برای نجات همه ملت ها و اثبات کارایی دین در عرصه جهانی
7- ارائه راهبرد ( نه شرقی ، نه غربی ) در عرصه ساست خارجی و نفی سلطه سیاسی استکبار شرق و غرب
8- حمایت از ملل محروم ، مستضعف و تحت ستم در سرتاسر جهان
9- الهام گرفتن ملت های مسلمان از محتوی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
10- ارائه مدل عملی و مرد سالاری دینی
بستر هایی که موجب شد جریان بداری اسلامی در جهان اسلام از انقلاب اسلامی ایران تاثیر بپزیرد ، وجود مشترکات و عناصر تقویت کننده همگرایی از جمله ایده واحد ، داشمن مشترک ، آرمان مشترک ، وحدت گرایی و مردم مداری بوده است.
منابع :
کتاب بیداری اسلامی نوشته همو